Galeria Żuławska (dawny kościół poewangelicki)

Galeria Żuławska w Nowym Stawie to miejsce, które zachwyca zarówno miłośników historii, jak i współczesnej kultury. W samym sercu tej niewielkiej miejscowości, pośród malowniczych żuławskich krajobrazów, stoi dawny kościół poewangelicki – dziś przekształcony w nowoczesną przestrzeń wystawienniczą. To nie tylko świadectwo burzliwych dziejów regionu, ale także przykład udanej rewitalizacji zabytku, który zyskał drugie życie jako centrum wydarzeń kulturalnych i artystycznych.

Historia dawnego kościoła poewangelickiego

Początki tego niezwykłego obiektu sięgają początku XIX wieku. Po wielkim pożarze, który w 1802 roku strawił stojący tu wcześniej ratusz, podjęto decyzję o budowie nowego kościoła ewangelickiego. Prace zakończono w latach 1803–1804, a świątynia stanęła dokładnie na fundamentach dawnego ratusza. W 1863 roku dobudowano do niej smukłą, ośmioboczną wieżę, która swoim kształtem przypomina ołówek – stąd potoczna nazwa „Ołówek”, pod którą znają ją mieszkańcy i turyści.

W kolejnych latach świątynia była rozbudowywana – w końcu XIX wieku dobudowano zakrystię, a wejście do starych piwnic zostało zamurowane. Po II wojnie światowej obiekt utracił funkcje sakralne i przez długie lata służył jako magazyn, a później sklep meblowy. Dopiero w XXI wieku, dzięki współpracy samorządu i parafii, udało się pozyskać środki na gruntowną renowację i adaptację budynku do nowych celów kulturalnych.

Architektura i symbolika „Ołówka”

Galeria Żuławska wyróżnia się na tle miasta swoją ceglaną, prostokątną bryłą oraz charakterystyczną, wysoką na 50 metrów wieżą, która stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Nowego Stawu. Wieża, zakończona stożkowym hełmem, dominuje nad okolicą i jest doskonale widoczna z wielu punktów miasta. Całość utrzymana jest w stylu neogotyckim, z wyraźnie widocznymi blendami na szczytach ścian oraz wysokimi przyporami wzmacniającymi mury.

Podczas prac remontowych natrafiono na niezwykłe odkrycie – pod posadzką dawnego kościoła zachowały się sklepienia piwnic średniowiecznego ratusza. Dziś ich fragmenty można podziwiać przez szklaną podłogę, co stanowi niecodzienną atrakcję i pozwala poczuć ducha dawnych czasów. W kruchcie budynku, w ścianach, wmurowane są dwie kamienne tablice z XVIII wieku, a na jednej z wystaw prezentowana jest figura bogini cierpliwości „Patientia”, przeniesiona tu z jednej z kamienic przy rynku.

Galeria Żuławska – nowe życie zabytku

Oficjalne otwarcie Galerii Żuławskiej miało miejsce we wrześniu 2012 roku, po zakończeniu szeroko zakrojonych prac renowacyjnych. Od tego czasu obiekt pełni funkcję centrum kulturalnego i wystawienniczego, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów z całego regionu. W murach dawnego kościoła regularnie odbywają się wystawy, koncerty, spotkania autorskie oraz inne wydarzenia kulturalne. Wśród najciekawszych ekspozycji, które można było tu zobaczyć, znalazły się m.in. wystawy militariów, prezentacje dawnego uzbrojenia czy pokazy sztuki współczesnej.

Galeria Żuławska zdobyła uznanie nie tylko wśród zwiedzających, ale także w środowisku konserwatorskim – w 2014 roku obiekt otrzymał wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany”. To dowód na to, że umiejętne połączenie troski o dziedzictwo z nowoczesnym podejściem do kultury może przynieść znakomite efekty.

Zwiedzanie i praktyczne informacje

Galeria Żuławska znajduje się w centrum Nowego Stawu, przy ul. Tadeusza Kościuszki 1, pomiędzy rynkami Pułaskiego i Kościuszki. Dojazd z Malborka zajmuje zaledwie kilkanaście minut samochodem lub komunikacją publiczną. Obiekt jest czynny w wyznaczonych godzinach, które najlepiej sprawdzić na stronie internetowej miasta lub bezpośrednio w informacji turystycznej. Wstęp na niektóre wydarzenia i wystawy może być biletowany – bilety dostępne są zarówno na miejscu, jak i online. Warto wcześniej zarezerwować wejściówki na popularniejsze wydarzenia.

Przy galerii znajduje się parking, a w okolicy nie brakuje kawiarni i restauracji, gdzie można odpocząć po zwiedzaniu. Budynek jest przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a obsługa chętnie udziela informacji na temat aktualnych wystaw i wydarzeń.

Wyjątkowa atmosfera i znaczenie dla regionu

Galeria Żuławska to miejsce, w którym historia przenika się z nowoczesnością. Spacerując po wnętrzach dawnego kościoła, można poczuć niezwykłą atmosferę – surowe, ceglane ściany i monumentalna wieża kontrastują z nowoczesnymi elementami ekspozycyjnymi i szklaną posadzką. To doskonały przykład, jak można twórczo wykorzystać dziedzictwo architektoniczne i nadać mu nową, inspirującą funkcję.

Obiekt stał się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego nie tylko dla mieszkańców Nowego Stawu, ale również dla całego regionu Żuław. Organizowane tu wydarzenia przyciągają artystów, kolekcjonerów i pasjonatów historii, a także turystów poszukujących niebanalnych atrakcji z dala od utartych szlaków.

Podsumowanie

Galeria Żuławska w dawnym kościele poewangelickim w Nowym Stawie to miejsce, które zachwyca zarówno swoją historią, jak i współczesnym obliczem. Dzięki starannej renowacji i pomysłowemu wykorzystaniu przestrzeni, obiekt stał się jednym z najciekawszych punktów na mapie kulturalnej Żuław. To dowód na to, że nawet zapomniane przez lata zabytki mogą odzyskać blask i stać się inspiracją dla kolejnych pokoleń. Wizyta w Galerii Żuławskiej to nie tylko lekcja historii, ale przede wszystkim spotkanie z żywą kulturą i niepowtarzalną atmosferą tego wyjątkowego miejsca.